Wycinankarstwo kurpiowskie, nowe latka i byśki na Krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego
W Małopolskim Centrum Kultury Sokół w Nowym Sączu 19 października miała miejsce gala wręczenia decyzji o wpisach na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego oraz do Krajowego rejestru dobrych praktyk w ochronie NKD.
Na tę listę od 2018 roku wpisane zostały także wycinankarstwo kurpiowskie z Puszczy Zielonej oraz wypiek byśków i nowych latek Kurpiów z Puszczy Zielonej. Stąd też nie mogło zabraknąć podczas uroczystości reprezentacji z Powiatu Ostrołęckiego.
Wpisy odebrali depozytariusze dziedzictwa ze Stowarzyszenia Artystów Kurpiowskich: Elżbieta Prusaczyk, Wiesława Bogdańska, Krystyna Łaszczych i Stanisław Ropiak. Delegację depozytariuszy wspierały na miejscu panie Maria Samsel, dyrektor Muzeum Kultury Kurpiowskiej i Katarzyna Grodzka, dyrektor Wydziału Promocji i Rozwoju Powiatu Ostrołęckiego. Wyjazd depozytariuszy do Nowego Sącza był możliwy dzięki wsparciu Powiatu Ostrołęckiego i Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce. Samo przygotowanie wniosków o wpis wycinankarstwa kurpiowskiego oraz wypieku byśków i nowych latek na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego było możliwe dzięki wsparciu finansowemu i merytorycznemu ze strony Departamentu Kultury, Promocji i Turystyki Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego. Dzięki wsparciu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Mazowieckiego i Powiatu Ostrołęckiego, udało się przygotować wniosek i wesprzeć depozytariuszy w promocji i ochronie ważnych elementów i symboli kurpiowskiej kultury i tożsamości.
Radca ministra kultury ds. UNESCO Joanna Cicha-Kuczyńska podziękowała tym, którzy kultywują tradycję swoich przodków za podjęcie trudu wpisania swoich zwyczajów na krajową listę.
-To, że jakiś element jest wpisany na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego skutkuje tym, że może być później wpisany na światową listę UNESCO. Chcemy mieć jak najwięcej takich wpisów, chociaż zawsze podkreślamy, że sensem konwencji UNESCO nie jest sam wpis na listę, natomiast sensem jest przekaz międzypokoleniowy, szczególnie w środowisku lokalnym, w rodzinie, tak, aby zawsze byli kontynuatorzy danej tradycji – mówiła.
Krajowa Lista Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego to spis przejawów żywego dziedzictwa niematerialnego z terenu Polski oraz forma ochrony dziedzictwa kulturowego wynikająca z podpisanej przez Polskę Konwencji UNESCO z 2003 r. w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Lista ma charakter informacyjny i zawiera opis zamieszczonych na niej zjawisk, ich rys historyczny, informacje o miejscu występowania i znaczeniu dla kultywujących je społeczności. Obecnie na Liście znajduje się 49 wpisów. Prowadzi ją Minister Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu we współpracy z Narodowym Instytutem Dziedzictwa.
Podczas wtorkowej Gali Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego kultywującym tradycje uroczyście wręczono decyzje Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu o wpisie na listę.
Na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego wpisano:
Kaszubską Gwiôzdkę (zwyczaj kolędniczy),
taniec polski polonez,
zwyczaj wodzenia niedźwiedzia na Śląsku Opolskim,
kroszonkarstwo opolskie, czyli zdobienie wielkanocnych jaj techniką batikową,
umiejętność ręcznego malowania wzoru opolskiego.
wycinankarstwo kurpiowskie z Puszczy Zielonej,
krzyżoki, czyli zwyczaj stawiania bramy wielkanocnej w Borkach Małych, babski comber na Śląsku Opolskim (zwyczaj ostatkowy),
procesja Bożego Ciała z tradycją kwietnych dywanów w Kluczu, Olszowej, Zalesiu Śląskim i Zimnej Wódce,
zwyczaj dunajowania w Łukowej i okolicach (kolędowanie),
tradycyjne święcenie pokarmów w Dąbrowie Chotomowskiej,
wysiewanie serc i krzyży na polach w okolicach Strzelec Opolskich,
wypiek pieczywa obrzędowego - byśków i nowych latek Kurpiów Puszczy Zielonej,
carillonowa muzyka w Gdańsku,
chodzenie z kozą na Kujawach (obrzęd ostatkowy)
hafciarstwo z nadwiślańskiego Urzecza.
bziuki, zwyczaj dmuchania ogni w Koprzywnicy,
umiejętność wytwarzania czepców warmińskich
tradycyjne szkutnictwo z Pucka.
Podczas gali zostały także ogłoszone wpisy do Krajowego Rejestru Dobrych Praktyk na Rzecz Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Są to: działalność Małopolskiego Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu; tradycja budowy łodzi drewnianych oraz żeglugi wiślanej, czyli flis Wiślany; Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych z Targami Sztuki Ludowej; tradycyjne śpiewy majowe przy kapliczkach w Żabnicy na Pomorzu Zachodnim oraz Spotkanie Czterech Świec, czyli wieczór kolęd, w którym uczestniczą wierni czterech wyznań chrześcijańskich zamieszkujących gminę Trzebiatów.
Tegoroczna Gala Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego odbyła się podczas VII Kongresu Kultury Regionów, organizowanego przez Małopolskie Centrum Kultury SOKÓŁ w Nowym Sączu.
Źródło: PAP
